Klasztor Franciszkanów w Katowicach Panewnikach

W Panewnikach, południowo-zachodniej dzielnicy Katowic, znajdziemy zabytkowy Klasztor Franciszkanów, odwiedzany szczególnie licznie w okresie Bożonarodzeniowym - ze względu na największą w Europie szopkę ołtarzową. Bazylika pod wezwaniem św. Ludwika Króla i Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny została wzniesiona na początku XX wieku, w stylu neoromańskim, podobnie jak zabudowania klasztorne. Warte uwagi są również: Grota Lourdzka, Kalwaria Panewnicka oraz cmentarz przykościelny.

Panewniki

Panewniki do początku lat 50. ubiegłego wieku były samodzielną gminą, położoną pomiędzy Katowicami i Chorzowem. Po włączeniu w granice stolicy Górnego Śląska (razem z Ligotą) stanowią najbardziej na zachód wysuniętą dzielnicę miasta. Z trzech stron Panewniki otaczają lasy, przepływa tędy rzeka Kłodnica. I właśnie na działce nad Kłodnicą Zakon Franciszkanów wzniósł na początku XX wieku okazały zespół klasztorny.

Klasztor Franciszkanów

Pierwsi zakonnicy przybyli do Starych Panewnik w 1902 roku, z klasztoru na Górze św. Anny. Wkrótce nad Kłodnicą zbudowali kopię Groty Lourdzkiej, która obecnie stanowi część Kalwarii Panewnickiej. Kościół i Klasztor Franciszkanów rozpczęto budować w roku 1906 od wmurowania kamienia węgielnego. Projekt architektoniczny przygotował franciszkanin z Saksonii, brat Mansuetus Fromm. Uroczystość konsekracji świątyni miała miejsce w 1908 roku, ale prace zarówno w kościele, jak i w klasztorze, trwały jeszcze kilka lat. W 1974 roku kościół został ustanowiony bazyliką mniejszą. Kościół pod wezwaniem św. Ludwika i Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny wzniesiono z cegły, na planie krzyża łacińskiego; nadano mu wygląd neoromański.

Wnętrze kościoła

Fasada główna skierowana jest ku południowi, a jej trzydrzwiowy portyk flankują dwie wieże o wysokości 48 m. Skrzyżowanie nawy z transeptem wieńczy wieloboczna kopuła z dużą figurą św. Franciszka z Asyżu na szczycie. Elewacje budowli są zdobione bardzo bogatą dekoracją z cegieł i piaskowca. Wnętrze jest trójnawowe, z emporami. Co roku w prezbiterium przygotowywana jest szopka - ponoć największa w Europie. Każdorazowo jest ona inna od poprzedniej. Konstrukcja szopki sięga nawet 25 m wysokości. Franciszkanie mają do dyspozycji około 120 figur, które oglądamy na tle gwiaździstego nieba i panoramy Jerozolimy. Zdarzają się też elementy ruchome. Do bazyliki przylegają od strony wschodniej zabudowania klasztorne, wzniesione równocześnie ze świątynią, w stylu także neoromańskim. Bazylikę od północy opływa Kłodnica. W porastającym jej brzegi lesie zbudowano kalwarię pasyjno-maryjną; jej początki sięgają pierwszego dziesięciolecia XX wieku. Kaplice Drogi Krzyżowej powstawały począwszy od lat 30., po lata 50. ubiegłego stulecia. Późniejsze są kaplice różańcowe. Przy ich projektowaniu brali udział wybitni polscy architekci i plastycy. W Panewnikach warto także zwrócić uwagę na stojącą przed frontem bazyliki figurę św. Jadwigi Śląskiej – patronki Śląska, a zarazem patronki kustodii franciszkańskiej, do której należą Panewniki, oraz na rozciągający się nieopodal cmentarz z Pomnikiem Obrońców Katowic i Pomnikiem Ofiar Stalinizmu.