Gliwice

HISTORIA

Gliwice są jednym z najstarszych i najpiękniejszych miast na Górnym Śląsku. Prawa miejskie nadano Gliwicom przed 1276 r. Miasto ma bogatą i burzliwą historię. Przez wieki, Górny Śląsk, a wraz z nim Gliwice zmieniały swą przynależność państwową. Kolejno panowali tutaj: Polacy, Czesi, Austriacy, Prusacy i Niemcy.

W XIV w. miasto było stolicą Księstwa Gliwickiego pod zwierzchnictwem księcia Siemowita z rodu Piastów. Później władali tu książęta cieszyńscy i oleśniccy. Z początkiem XVI w. Gliwice wraz z cały Śląskiem przeszły pod panowanie austriackich Habsburgów, a następnie wraz z całym Górnym Śląskiem przyłączono je do państwa pruskiego (od 1741 r.). Kolejne lata zapoczątkowały dynamiczny rozwój gospodarczy, kulturowy i cywilizacyjny Gliwic. Z inicjatywy Fryderyka Wilhelma Redena - ojca górnośląskiego przemysłu, wybudowano tu m.in. Królewską Odlewnię Żeliwa i Kanał Kłodnicki.

W 1845 r. do miasta dotarła kolej. Jednocześnie otwierano liczne zakłady: górnicze, hutnicze, maszynowe i chemiczne. W ślad za nimi budowano wielkomiejskie kamienice, rezydencje i gmachy użyteczności publicznej. Obiekty prezentujące różne style i nurty architektoniczne, od historyzmu i secesji po modernizm. To wtedy powstały m.in. kamienice przy reprezentacyjnej ulicy Zwycięstwa, Willa Caro, gmach Poczty Głównej i wiele innych.

W latach 20. i 30. XX w. rozbudowano port lotniczy i z Gliwic można było polecieć m.in. do Berlina, Wiednia, Teheranu i Konstantynopola. Wybudowano Kanał Gliwicki (dł. 40,6 km/6 śluz) oraz autostradę w kierunku Berlina. W jego modernistycznej zabudowie pojawiły się min. dom tekstylny Weichmanna, dworzec kolejowy, hotel Haus Oberschlesien (siedziba UM w Gliwicach) oraz dom handlowy DeFaKa (DH Ikar).

Tuż przed wybuchem II wojny światowej w mieście doszło do tzw. prowokacji gliwickiej. W czwartek 31 sierpnia 1939 r. o godz. 20.00 niemiecki oddział SS upozorował atak Polaków na budynek miejscowej Radiostacji. Był to jeden z pretekstów do wypowiedzenia Polsce wojny. W 1945 r. na mocy postanowień konferencji poczdamskiej wschodnie tereny przedwojennych Niemiec, w tym Górny Śląsk z Gliwicami przyłączono do Polski. Wtedy też osiedliły się tutaj tysiące rodaków przybyłych z innych części kraju oraz dawnych Kresów Rzeczypospolitej.

ARCHITEKTURA I KULTURA

Pomimo zmiennych kolei losu miasto do dziś zachowało czytelny układ architektoniczno-przestrzenny z czasów lokacji. Jego centralnym punktem jest kwadratowy rynek z ratuszem. To stamtąd wybiegają staromiejskie ulice, tworząc szachownicową sieć zabudowy kamieniczek. Dawniej granicą tej zabudowy były kamienne mury obronne z basztami, fosą i dwiema bramami – Białą (Bytomską) i Czarną (Raciborską).

W czasie ostatnich kilkunastu lat Gliwice stały się jednym z najnowocześniejszych miast Górnego Śląska. Zadecydowały o tym dobre położenie miasta, atrakcyjne tereny inwestycyjne, bogata infrastruktura techniczna oraz śmiałe rozwiązania komunikacyjne. Tradycyjny przemysł ciężki i górnictwo węgla kamiennego ustąpiły miejsca przedsiębiorstwom i firmom wykorzystującym najnowsze osiągnięcia wiedzy i wysokie technologie. Przełomowym momentem dla miasta stało się utworzenie w 1996 r. strefy ekonomicznej w Gliwicach. Dzięki strefie i działającym w niej firmom z kapitałem polskim oraz zagranicznym gospodarka Gliwic zaczęła rozwijać się w błyskawicznym tempie. Do obecnego sukcesu miasta przyczynia się również jego nowoczesna infrastruktura drogowa i komunikacyjna, w tym: skrzyżowanie autostrad A1 i A4, Drogowa Trasa Średnicowa, zmodernizowany węzeł kolejowy PKP, port śródlądowy Śląskiego Centrum Logistyki S.A. (Kanał Gliwicki) i lotnisko. Duży wpływ na rozwój ma także Politechnika Śląska oraz liczne placówki naukowo-badawcze. Z ich wiedzy korzysta nowoczesny przemysł. Miasto systematycznie wspiera rozwój nowych technologii oraz innowacyjnych przedsiębiorstw. Ich wizytówką jest m.in. działalność Centrum Edukacji i Biznesu „Nowe Gliwice” oraz Parku Naukowo-Technologicznego „Technopark Gliwice”.

Gliwice to nie tylko nauka, biznes i praca. To również miasto, gdzie można zobaczyć ciekawe miejsca, skorzystać z bogatej oferty kulturalnej i rozrywkowej oraz aktywnie spędzić czas. Każdego roku jego kalendarium wypełniają setki wydarzeń muzealnych, spektakli teatralnych, koncertów muzycznych, wystaw plastycznych i dużych imprez sportowych.

Gliwice są gospodarzem licznych festiwali i koncertów, w tym: Międzynarodowego Festiwalu Dni Muzyki Organowej, PalmJazz Festivalu, Festiwalu All Improvviso i Międzynarodowego Festiwalu Artystów Ulicy Ulicznicy. Dużą popularnością wśród gliwiczan cieszą się duże imprezy plenerowe: Parkowe Lato, Letnie Kino Plenerowe, Noc Świętojańska i Muzyczne Pożegnanie Wakacji. W Gliwicach, niedaleko Wójtowej Wsi prężnie działa także Teatr Miejski, który mimo iż jest najmłodszą z placówek kulturalnych Górnego Śląska i teatrów repertuarowych w Polsce już zdobył sobie dużą renomę i może pochwalić się licznymi nagrodami. Jego repertuar prezentowany jest na trzech scenach: przy Nowym Świecie, w ruinach Teatru Victoria przy zielonym skwerze na terenie Starego Miasta i Scenie Bajka- Kino Amok.

Jednym z najbardziej klimatycznych miejsc w Gliwicach jest Rynek, uznawany za jeden z najładniejszych na Górnym Śląsku. Nie można go pominąć zwiedzając miasto. Tam toczy się życie towarzyskie miasta i spotykają się mieszkańcy. Niektórzy przychodzą na spacer, podziwiając Ratusz i piękne kamienice z arkadami, a inni spędzają czas w kawiarniach, restauracjach lub pubach.

Oprócz wizyty na Rynku warto także przejść się ulicami gliwickiej Starówki. Stare miasto jest niewielkie, lecz można znaleźć wiele architektonicznych perełek i interesujących zabytków, m.in. pozostałości dawnych murów miejskich, Zamek Piastowski, Kościół pw. Wszystkich Świętych. Podczas spaceru można odwiedzić jedną z gliwickich lodziarni. Lody rzemieślnicze to coś, czego koniecznie trzeba spróbować będąc w Gliwicach!

Atrakcyjne wystawy stałe i czasowe można obejrzeć w oddziałach Muzeum w Gliwicach: Willi Caro, Zamku Piastowskim, Oddziale Odlewnictwa Artystycznego, Radiostacji Gliwice, Domu Pamięci Żydów Górnośląskich oraz galerii Czytelnia Sztuki. W mieście działa również Muzeum Geologii Złóż, Muzeum Techniki Sanitarnej oraz Muzeum Tatuażu.

INDUSTRIAL

Symbolem miasta i godną przedstawicielką architektury poprzemysłowej jest Radiostacja Gliwicka, jedna z najwyższych konstrukcji drewnianych na świecie (wys. 111 m). Obiekt leży na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego. W oddziale prezentowane są dokumenty, urządzenia i sprzęt radiowy z lat 20. i 30. XX w. Od 2017 r. na jej terenie działa również Park Sensoryczny, którego urządzenia odkrywają przed zwiedzającymi wspaniały świat dźwięku. W 2017 r. Radiostacja Gliwicka została wpisana na listę Pomników Historii.

W starej maszynowni w dawnej kopalni Gliwice znjaduje się Oddział Odlewnictwa Artystycznego Muzeum w Gliwicach. W muzeum można zobaczyć interaktywną wystawę, prezentującą unikatowe zabytki z bogatej kolekcji odlewów artystycznych, m.in. XIX wyroby Królewskiej Odlewni Żelaza, a także XX-wieczne odlewy. Obiekt znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki.

Na terenie zmodernizowanej Centralnej Oczyszczalni Ścieków mieści się Muzeum Techniki Sanitarnej. Eksponaty tj. zastawki, pompy i kompresory zgromadzono w budynku byłej przepompowni. Muzeum znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki.

ZIELEŃ

Niezwykłą atrakcją Gliwic jest Palmiarnia Miejska w Parku Chopina, który sam w sobie jest jednym z najpiękniejszych śląskich parków. Obiekt ten tworzą cztery pawilony, w tym okazów roślin tropikalnych oraz pawilon akwarystyczny. W 2020 r. w lesie komunalnym przy ulicy Chorzowskiej, została uruchomiona tężnia solankowa wraz ze strefą relaksu. Teren leśnego parku ciągnie się aż do granic z Zabrzem.

REKREACJA

Najnowszym obiektem i dumą miasta jest hala widowisko-sportowa PreZero Arena Gliwice z widownią dla blisko 17 tys. osób. Jest to jeden z największych i najnowocześniejszych obiektów tego typu w Polsce, w którym odbywają się duże wydarzenia muzyczne, rozrywkowe, targowe i sportowe. W sąsiedztwie PreZero Areny Gliwice znajduje się zmodernizowany niedawno Park Chrobrego, w którym do dyspozycji mieszkańców są place zabaw, siłownia, pola do gry w bule i sporo nowej zieleni.

Liczne tereny zielone miasta oraz liczne obiekty sportowo-rekreacyjne sprzyjają uprawianiu sportu i korzystaniu z aktywnych form wypoczynku.

Popularnymi miejscami wypoczynku nad wodą są Kąpielisko Leśne i Ośrodek Wypoczynkowy „Czechowice”. Na ich terenie znajdują się otwarte baseny, boiska sportowe i place zabaw. Ponadto w Gliwicach działają kryte pływalnie: Olimpijczyk, Mewa, Delfin i Neptun oraz kryte lodowisko Tafla.

Wśród nowych obiektów sportowych jest również profesjonalna arena lekkoatletyczna. Kibice piłki nożnej nie mogą nie pojawić się na nowoczesnym Stadionie Miejskim, gdzie swoje mecze rozgrywa znany klub piłkarski Piast Gliwice.
Dla miłośników zarówno żagli jak i sportów wodnych czeka niezwykła atrakcja w skali całego województwa śląskiego, czyli Marina Gliwice w Łabędach. Marina oferuje rejsy Statkiem po Kanale Gliwickim statkiem pasażerskim Foxtrot, wypożyczalnie łodzi motorowych a także kajaków.