Jedna z legend o powstaniu Sośnicowic, nazywanych niegdyś Sośnierzowicami mówi, że miejscowy książę, który wybrał się na polowanie w tutejsze lasy, zabłądził w nich, a błąkając się przez wiele godzin, dotarł wreszcie na polanę z ubogą chatką drwala Sośniesza. Gościnny ów człowiek nakarmił księcia i udzielił mu noclegu. Władca, który polubił swego wybawcę i często tu wracał, po jego śmierci założyć miał w miejscu polany osadę, którą na cześć drwala nazwał Sośnierzowicami.
W istocie problem założenia Sośnicowic oraz pierwszych lat ich istnienia nie został dostatecznie wyjaśniony przez badaczy. Jako wieś Sośnicowice wzmiankowane były w roku 1305, ale założone zostały prawdopodobnie w drugiej połowie XIII w. przez księcia Władysława Opolskiego. Miejscowość kilkakrotnie otrzymywała i traciła swoje prawa, będąc miastem w latach 1506-1742, 1853-1945 oraz znów od 1996 r.
Osada, leżąca na niewielkim wzniesieniu na pograniczu Wyżyny i Niziny Śląskiej, rozwijała się na szlakach handlowych wiodących z głębi Górnego Śląska ku Wrocławowi oraz Morawom. Wskutek różnych niesprzyjających czynników Sośnicowice nigdy nie stały się większym ośrodkiem miejskim. Były jednym z najmniejszych miasteczek całego regionu, a w czasach dynamicznego rozwoju śląskiego przemysłu znalazły się na uboczu jego głównych ośrodków.
W dawnych wiekach, w stopniowo rozwijającej się miejscowości, wykształcił się układ przestrzenny, który stał się planem dzisiejszego miasta. Centralną część układu stanowi niewielki rynek, wokół którego zachowało się nieco XIX-wiecznych domów. W pobliżu znajduje się XV-wieczny kościół św. Jakuba Starszego, łączący (w wyniku przebudów) elementy gotyku i baroku, obok którego stoi średniowieczny krzyż pokutny. Nieopodal rynku, przy ul. Kozielskiej, obejrzeć możemy (z zewnątrz) późnobarokowy pałac z 1755 r. Warto też zwrócić uwagę na sośnicowickie, zabytkowe kapliczki oraz pomnik wzniesiony dla uczczenia pamięci powstańców śląskich.